Maarten van Rossem zet de infra in de schijnwerpers

Historicus Maarten van Rossem en projectleider Martijn Groot (Stadswerk072) gaven een uiteenzetting over de renovatie van de Munnikenweg in Alkmaar. Dit ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan van Stichting Infra Bindt. Woensdag 12 oktober 2022 kwam een breed publiek samen in het AFAS Stadion, bestaande uit bijna 200 mensen die de infra een warm hart toedragen.

10 jaar Infra Bindt

Al 10 jaar brengt Stichting Infra Bindt onderwijs, bedrijfsleven en overheid bij elkaar om de infrabranche in Noord-Holland te promoten en van goed opgeleide mensen te voorzien. De stichting draait op donateurs die een financiële bijdrage leveren en mensen afvaardigen om gastlessen op scholen te verzorgen en de sector de presenteren op de Promotie Evenementen Techniek. Tien jaar geleden gingen het Horizon College, het Regio College en SPG-NH als Infra Bindt van start, met het bestuur als drijvende kracht. Het operationele team bestaat uit vertegenwoordigers van verschillende scholen. Nu zijn er 82 donateurs en circa 100 gastdocenten. Ook op Amsterdamse scholen gaan de gastlessen nu van start. De samenwerking heeft tot dit mooie resultaat geleid, in het belang van de prachtige sector met bijzondere projecten, waaronder de Munnikenweg in Alkmaar.

Innovatie op de Munnikenweg

De Munnikenweg in Alkmaar is een van de oudste wegen van Noord-Holland, aangelegd in de 13^e eeuw. De weg is in opdracht van Graaf Floris V verbreed en werd dé verbinding tussen Kennemerland en West-Friesland. Aan het eind van de 19^e eeuw is de weg verlegd en voorzien van kasseien. Sinds 2018 heeft deze de monumentenstatus, als enige in Nederland. Martijn Groot (Stadswerk 072 Gemeente Alkmaar) was projectleider van het groot onderhoud en vertelt over de primeur: de eerste keer dat kasseien machinaal worden bestraat.

Martijn Groot presenteert                                                          Foto: Pierre Mettes

Wetgeving was de aanleiding voor deze innovatie. De Arbowet uit 2010 stelt namelijk dat arbeid met minimale belasting moet worden uitgevoerd, zodat we allen gezond ons pensioen bereiken en gezond oud kunnen worden. Handmatig bestraten is toegestaan tot een gewicht van maximaal 4 kg. Kasseien zijn gemiddeld 8 kg per stuk, maar gezien het kleine aandeel in Nederland was hiervoor weinig aandacht. De Arbeidsinspectie gaf echter aan dat de weg – 1 km lang en 4 meter breed (excl. rabatstroken) – machinaal bestraat moest worden. Dit gaf een flinke wending aan het project.

Vijf aannemers werden uitgenodigd om de haalbaarheid van machinaal bestraten te bespreken. Drie daarvan schreven in op de aanbesteding met een beoordeling op beste prijs/kwaliteitverhouding voor het machinaal bestraten. Uitdaging is de ongelijkmatigheid van de keien die voor machines moeilijk te vatten is. Gebr. Beentjes kreeg de opdracht en ontwikkelde in drie maanden een prototype. Kern van de innovatie is de zuignaparmbalk om in een keer acht kasseien van de pallateerwagen te tillen en op de juiste plek in de weg te leggen. De uitvoering is januari 2022 gestart en verloopt goed.

Innoveren betekent koers houden om de innovatie door te zetten. De gesprekken met de markt werden als heel waardevol ervaren. Ook het mondeling toelichten van de plannen van aanpak zou veel toegevoegde waarde kunnen hebben voor volgende projecten. Belangrijk is dat de innovatie ook voor kasseiprojecten in andere gemeentes wordt ingezet.

https://www.stadswerk072.nl/project-munnikenweg

De geschiedenis van de infrastructuur

Maarten van Rossem – historicus en onder meer schrijver, spreker, podcaster en tv-persoonlijkheid (‘De slimste mens’, ‘Hier zijn de Van Rossems’) nam het publiek mee in de historie van de infrastructuur, in het bijzonder van de Munnikenweg.

Maarten van Rossem presenteert                                                      Foto: Pierre Mettes

Kasseien zijn on-Nederlands. In België en Duitsland komen ze veel vaker voor, onder meer in de (autovrije) binnensteden. Onduidelijk is waarom eind 19^e eeuw voor 1 km Munnikenweg voor kasseien is gekozen. Voorheen was dit volgens Van Rossem een zandweg.

Infrastructuur is vaak beslissend voor hoe een economie en een natie functioneren. Eeuwenlang had ons land een fantastisch transportsysteem over water: de trekschuit, het eerste OV-systeem, getrokken door paarden op het jaagpad. Het systeem verliep volgens een spoorboekje: precies op tijd! Heel West-Nederland was erop aangesloten. Transport over water was met name geschikt voor zware lasten (luxe artikelen). Zandwegen waren met name in regenperiodes ongeschikt.

De Romeinen drukten een grote stempel op de infrastructurele ontwikkeling. De Middellandse Zee, midden in het Romeinse Rijk, was de kern van het infrastructurele systeem, onder meer voor voedsel uit Noord-Afrika. Ze waren meesters in de wegaanleg, altijd langs rivieren. Het was een uniek wegennet met afwatering waarover de legioenen zich snel konden verplaatsen, wat het Romeinse Rijk mede zo lang bij elkaar hield. Romeinen hadden veel contact met China. Met de verovering van Noord-Afrika door de Mohammedanen verdween ook het infrastructurele contact van Zuid-Europa met Afrika, wat verstrekkende gevolgen had.

De volgende infrastructurele ontwikkeling was de uitvinding van de stoommachine in 1712. Pas een eeuw later was er een werkende stoomlocomotief, met als oorzaak de extra druk die voor de beweging nodig was. Vanaf toen werden fossiele brandstoffen gebruikt. Kolen hebben de industriële revolutie die daarop volgende gestuurd, niet andersom!

Tussen Liverpool en Manchester reed in 1830 de eerste stoomlocomotief voor het transport van kolen (nog altijd te zien in het Henry Ford openluchtmuseum in Dearborn, nabij Detroit). Dit heeft geleid tot een gigantisch railinfrasysteem dat de wereld grondig heeft veranderd. Rails waren nodig: eerst van hout (gebruikelijk in de mijnen), vervolgens gietijzer, gesmeed ijzer en uiteindelijk staal.

De volgende ontwikkeling was de uitvinding van de auto, officieel in 1887: een Benz driewieler (een replica is te zien in het Mercedes-Benz Museum in Stuttgart). Zodra de auto een massa-artikel werd, is aanzienlijk geïnvesteerd in complexe weginfrastructuur.

Bijzonder is dat de afgelopen twee eeuwen twee peperdure infrasystemen zijn gebouwd: railinfra en weginfra, waarbij het ruimtebeslag door weginfra drie keer zo groot is als dat van spoorinfra. Wat Maarten van Rossem betreft heeft de trein de voorkeur binnen Europa. Met de trein reizen geeft de emotie van reizen, zeker gezien de magnifieke stationshallen in onder meer Antwerpen en Londen.

Eén ding is zeker: infrastructuur heeft de wereld totaal veranderd!